Edukira joan

Harriet Jacobs

Wikipedia, Entziklopedia askea
 Orrialde hau euskara ikasten ari den lankide batek egin du
Euskaraz dakien lankide batek testua zuzendu eta erroreak egileari irakatsi ahal dizkio
Harriet Jacobs

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakHarriet Jacobs
JaiotzaEdenton, 1813
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
Talde etnikoaafro-amerikarra
HeriotzaWashington, 1897ko martxoaren 7a (83/84 urte)
Hobiratze lekuaMount Auburn Cemetery (en) Itzuli
Familia
Bikotekidea(k)
Seme-alabak
Haurrideak
Hezkuntza
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakumezaina, idazlea eta autobiografialaria
Lan nabarmenak
Izengoitia(k)Linda Brent
Find a Grave: 16338196 Edit the value on Wikidata

Harriet Jacobs, Linda Brent izengoitiaz ere ezaguna, (Edenton, Ipar Carolina, AEB, 1813 – Washington, 1897ko martxoaren 7a) abolizionista eta idazle estatubatuarra izan zen. Bere autobiografia, Incidents in the Life of a Slave Girl (1861) gaur egun estatubatuar klasikotzat hartzen da[1].

Bizitza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Familia eta abizena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Delilah Horniblowen alaba, 1813an jaio zen Edentonen (Ipar Carolina). Harriet eta bere neba Horniblow familiaren esklabo bihurtu zituen jaiotzean, amaren esklabo egoera seme-alabei pasatu baitzien. Printzipio beraren arabera, amak eta seme-alabek aske izan behar zuten, Molly Horniblow, Dalilaren ama, bere aita zuriak askatu baitzuen. Baina bahitua izan zen, eta ez zuen babes juridikorako aukerarik izan azalaren koloreagatik. Harriet eta Johnen aita Elijah Knox zen, esklaboa baita ere, baina pribilegio batzuk lortu zituen zurgin aditu gisa zela eta. 1826an hil zen[2].

Harrieten ama eta amona Horniblow abizenarekin ezagutzen ziren bitartean, Harrietek Jacobs bere abizen gisa erregistratzeko aukera erabili zuen seme-alaben bataioan. Bere neba Johnek ere abizen hori erabili zuen esklabotzatik ihes egin ostean. Harriet konbentzituta zegoen bere aitari Elijah Jacobs deitu behar zitzaiola, haren aita Henry Jacobs gizon zuri librea zelako[3]. Harrieten ama hil ondoren, aita afro-amerikar libre batekin ezkondu zen. Ezkontza hartako haur bakarrari Elijah izena jarri zitzaion aitaren omenez eta beti Knox abizena erabiltzen zuen, hau da, aitaren jabearen abizena[4].

Haurtzaroa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
James Norcom

Sei urte zituela, ama hil zitzaion. Harriet jabearekin bizi zen, eta horrek josten, irakurtzen eta idazten irakatsi zion[5].

1825ean, Harriet eta John Jacobsen jabea hil zen eta Harriet hiru urteko Mary Matilda Norcomi eman zion[6]. Mary Matildaren aita, James Norcom doktorea, Harrieten de facto jabe bihurtu zen[7].

1828an, Joseph, Molly Horniblow-en seme gazteena eta Harrieten osaba, ihes egiten saiatu zen. Harrapatu, Edenton zehar desfilatu, kartzelan sartu eta, azkenik, New Orleansera saldu zuten. Familiak geroago jakin zuen berriro ihes egin zuela eta New Yorkera iritsi zela. Horren ostean, familiarekin galdu zen. Jacobs anai-arrebek heroi bat bezala ikusi zuten,eta biek semeei Joseph izena jarriko zieten geroago[8].

Sexu-jazarpenari aurre egitea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Edentonen mapa. James Norcomen etxea N letrarekin markatuta dago, Samuel Sawyerrena S letrarekin eta Molly Horniblowena M letrarekin

James Norcom laster hasi zen Harriet jazartzen, emaztearen jeloskortasuna eraginez. Harriet gizon beltz aske batez maitemindu zenean, Norcomek harremanarekin jarraitzea debekatu zion. Jazarpenetik babesteko asmoz, harreman bat hasi zuen Samuel Sawyer abokatu zuriarekin.Bi seme-alaba izan zituzten, Joseph (j. 1829/30)[9] eta Louisa Matilda (j. 1832/33)[10].

Zazpi urte ezkutuan

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1835eko apirilean, Norcomek bere semearen landatzera joateko agindu zion Harrieti. 1835eko ekainean, Harriet Jacobsek ihes egitea erabaki zuen. Emakume zuri batek ezkutatu zuen etxean[11].

Norcomek Jacobsen seme-alabak eta bere anaia John saldu zizkion esklabo-merkatari bati, beste estatu batean saltzeko eskatuz. Hala ere, merkatariak hirurak saldu zizkion Samuel Sawyerri. Bere autobiografian, Jacobsek Sawyerri leporatzen dio ez duela bete seme-alabak askatzeko agindua[12]. Hala ere, seme-alabei Molly Horniblow birramonarekin bizitzeko aukera eman zien. 1838an Sawyer ezkondu ondoren, alaba bidali zuen Brooklynera (New York), non esklabotza jada deuseztatuta zegoen. Semea estatu askeetara bidaltzea ere proposatu zuen[13].

Ihesaldia eta askatasuna

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Harriet Jacobsen hilobia

1842an, Jacobsek azkenean Filadelfiara itsasontziz ihes egiteko aukera izan zuen, eta bertako ekintzaileek lagundu zioten[14]. Egonaldi labur baten ondoren, New Yorkera joan zen. Mary Stace Willisek, Nathaniel Parker Willis idazlearen emazteak, Jacobs haurtzain gisa kontratatu zuen[15]. Willis familian egindako lana 1843ko urrian amaitu zen, Norcomi dena kontatu zutela jakin zuenean. Bostonera ihes egin behar izan zuen[16].

1852ko otsailean, Jacobsek egunkari batean irakurri zuen bere legezko jabea, Mary Matilda Norcom, New Yorkera iritsi zela. Cornelia Willisek, Nathaniel Parker Willisen bigarren emaztea, 300 dolarren truke erosi zuen Harrieten askatasuna[17].

Autobiografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1861eko urtarrilean, Incidents in the Life of a Slave Girl liburua argitaratu zuen, Linda Brent izengoitia erabiliz. Liburua sare abolizionisten bidez sustatu zen eta harrera ona izan zuen[18].

Hurrengo hilabetean, bere neba Johnek ere liburu bat argitaratu zuen, A True Tale of Slavery izenekoa, Londresen.

Heriotza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Harriet Jacobs 1897ko martxoaren 7an hil zen Washingtonen, eta Cambridgeko Mount Auburn hilerrian lurperatu zuten nebaren ondoan. Hilarriak dio: «Izan gogoz kartsu, Jauna zerbitzatzeko beti prest»[19][20].

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 126 or. ISBN 0-465-09288-8..
  2. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 18 or. ISBN 0-465-09288-8..
  3. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 40 or. ISBN 0-465-09288-8..
  4. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 14, 223, 224 or. ISBN 0-465-09288-8..
  5. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 35 or. ISBN 0-465-09288-8..
  6. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 14-15 or. ISBN 0-465-09288-8..
  7. ↑ (Ingelesez) Jacobs, John S. (1861). A True Tale of Slavery. London: The Leisure Hour, 86 or..
  8. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 20-21 or. ISBN 0-465-09288-8..
  9. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 33, 351 or. ISBN 0-465-09288-8..
  10. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 278 or. ISBN 0-465-09288-8..
  11. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 173 or. ISBN 0-465-09288-8..
  12. ↑ (Ingelesez) Jacobs, Harriet. (1861). Incidents in the Life of a Slave Girl. Written by Herself. Boston, 253 or..
  13. ↑ (Ingelesez) Jacobs, Harriet. (1861). Incidents in the Life of a Slave Girl. Written by Herself. Boston, 224 or..
  14. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 66 or. ISBN 0-465-09288-8..
  15. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 70, 265 or. ISBN 0-465-09288-8..
  16. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 74 or. ISBN 0-465-09288-8..
  17. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 300 or. ISBN 0-465-09288-8..
  18. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 151-152 or. ISBN 0-465-09288-8..
  19. ↑ (Ingelesez) Yellin, Jean Fagan. (2004). Harriet Jacobs: A Life. New York: Basic Civitas Books, 217-261 or. ISBN 0-465-09288-8..
  20. ↑ Erromatarrei Gutuna 12:11

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Harriet_Jacobs&oldid=9532844"(e)tik eskuratuta